Przyczyny uszkodzeń kabli energetycznych w ziemi
Izolacja kabli energetycznych ma różną odporność na warunki zewnętrzne. Kabel ułożony w ziemi jest narażony na działanie czynników zewnętrznych (np. uderzenia, nacięcia, przeciągnięcie itp.) jak i wewnętrznych np przeciążenie i przegrzanie. Grubość i jakość zastosowanych materiałów izolacyjnych ma znaczący wpływ na wytrzymałość izolacji, a co za tym idzie, całego kabla. Punktowe przerwanie izolacji (nawet niewidoczne dla oka) może z czasem przerodzić się w poważną awarię.
Skutki uszkodzeń izolacji
Przerwanie izolacji kabla zawsze prowadzi do wejścia wilgoci i powstanie prądów doziemnych. To z kolei skutkuje miejscowym gwałtownym utlenianiem się żyły oraz przenoszeniem uszkodzenia na pozostałe, wcześniej nie uszkodzone. Zaczyna się proces przepalania kabla, któremu towarzyszy płynięcie prądu upływu jak i prądu zwarciowego. W przypadku uszkodzeń, które nie przepalają bezpieczników dochodzi do wzrostu zużycia energii elektrycznej i niepotrzebnych kosztów.
W końcowej fazie uszkodzenia kabla następuje przepalenie bezpieczników lub zadziałanie wyłączników.
Co do zasady, trwałość izolacji nie jest bezpośrednio związana z materiałem, z którego wykonane są żyły kabla. Praktyka jednak pokazuje, że gdy dochodzi do uszkodzenia mechanicznego izolacji zewnętrznej, kable z żyłami aluminiowymi np. YAKY wykazują się dużo mniejszą odpornością niż kable miedziane np. YKY. Jest to związane z faktem, iż aluminium dużo łatwiej ulega utlenieniu niż miedź.
Co możesz zrobić sam?
Przede wszystkim powinieneś ocenić sytuację i odpowiedzieć na następujące pytania:
– czy były oznaki pogarszania się izolacji?
– czy były wykonywane prace ziemne na domniemanej trasie kabla?
– czy są miejsca, w których kabel był naprawiany?
Jeżeli dysponujesz miernikiem izolacji – sprawdź izolację między żyłami oraz między żyłami a ziemią. Wyniki pomiarów koniecznie zapisz.
Jeśli potrzebujesz koniecznie zasilania z danego kabla wybierz dwie żyły z najlepszą izolacją (najlepiej powyżej 1Mohm) i podłącz zasilanie jednofazowo. Pozwala to na przetrwanie do momentu wyszukania miejsca przepalenia lub przebicia w kablu. Jeżeli to niemożliwe, ułóż tymczasowy kabel zasilający – jeżeli jest o mniejszym przekroju od pierwotnego pamiętaj o dostosowanie wielkości zabezpieczenia.
Pozostaje jeszcze możliwość wykorzystania agregatu prądotwórczego.
Jak przygotować kabel do lokalizacji
Prawidołowo przygotowany kabel do lokalizacji to znacznie krótszy czas oczekiwania na znalezienie miejsca w którym się on uszkodził.
– należy przede wszystkim zadbać o odłączenie całego kabla z obu końców – wszystkie fazy razem z przewodem neutralnym i uziemieniem.
– przygotuj wyniki pomiarów (jeśli je zrobiłeś)
– upewnij się, że dwa przygotowane końce kabla to rzeczywiście ten sam kabel – niestety zdarzają się pomyłki, które kosztują sporo zmarnowanego czasu…
– w miarę możliwości zapewnij zasilanie 230V na jednym z końców uszkodzonego kabla (spokojnie, zawsze mamy ze sobą agregat prądotwórczy)
– i to wszystko! nie szukaj planów, nic nie sugeruj, nie kieruj- pozwól technikom pracować, a na pewno się uda.
Przebieg lokalizacji uszkodzenia kabla
Najważniejsze etapy lokalizacji miejsca uszkodzenia
– pomiary elektryczne okablowania – pomiary rezystancji izolacji
– pomiar impulsowy długości kabla i spodziewanej odległości od uszkodzenia
– wyznaczenie trasy kabla – trasowanie
– podłączenie generatora sygnałowego (typ w zależności od rodzaju uszkodzenia)
– wyszukiwanie miejsca uszkodzenia w rejonie wcześniej wskazanym przez pomiary
– odkopanie miejsca uszkodzenia
– sprawdzenie izolacji po wyczyszczeniu i osuszeniu kabla
– częstokrotnie kabel jest uszkodzony w więcej niż jednym miejscu (nasz rekord to 9 uszkodzeń na kablu o długości ok 1 km)
Naprawa kabla energetycznego
Naprawa uszkodzonego kabla zależy od rodzaju okablowania i wielkości zniszczeń wywołanych przez przepalenie izolacji. Co do zasady staramy się kabla nie przecinać, jeśli nie ma takiej potrzeby. Kable miedziane często mają nieuszkodzone żyły – nelży wtedy tylko naprawić izolację. Kable z przepaloną żyłą lub żyłami wymagają wykonania mufy kablowej.
Kontrola kable energetycznego po naprawie
Kabel po naprawie powiniem mieć znacznei poprawioną izolację. Wymagania norm mówią o wymogu minimalnej izolacji na poziomie 1MOhm. Dla starszych kabli YKY i YAKY wystarczy spełnić wymóg 1kOhm/1V czyli w praktyce minimum 400kOhm. Dla kabli w izolacji papierowo-olejowej wymóg to 100kOhm.
Zawsze żądaj przeprowadzenia badania izolacji kabla w Twojej obecności. Kabel bez pomiarów stanu izolacji po naprawie nie powinien być odebrany i dopuszczony do eksploatacji!
Jakiś czas po naprawie należy kabel skontrolować we własnym zakresie. W zależności od warunków pracy instalacji pomiary rezystancji możemy wykonać pomiary co 3-12 miesięcy. Pozwoli to na ocenę stanu technicznego kabla oraz przygotowanie planu pracy na przyszłość.
Jak uniknąć uszkodzeń kabli energetycznych
Jest kilka magicznych sztuczek, które sprawią, że nasze kable pożyją dłużej:
– dbaj o dokumentację techniczną okablowania ziemnego
– przynajmniej raz w roku sprawdź stan izolacji okablowania – pamiętaj – kabel nie psuje się z dnia na dzień!
– zinwentaryzuj trasy kabli
– patrz na ręce wszystkim firmom wykonującym prace ziemne na Twoim terenie. Niektórzy „koparkowi” i specjaliści od kostki brukowej to prawdziwi rzeźnicy kabli.
– przy zasypywaniu kabli zadbaj o to, aby na kabli nie było kamieni i innych śmieci. Zadbaj także o niebieską folię ok 30-40cm nad kablem.
– Nieużywane kable staraj się trzymać pod napięciem – praktyka pokazuje, że kable wyłączone spod napięcia psują się szybciej